Jedno z najczęściej zadawanych pytań dotyczących Pisma Świętego brzmi: „Kto napisał Biblię?”. Choć dla wielu jest ona przede wszystkim Słowem Boga – objawieniem duchowym i moralnym – pozostaje także dziełem powstałym na przestrzeni wieków, spisanym ręką ludzi natchnionych. W tym artykule postaram się odpowiedzieć na pytanie o konkretnych autorów Biblii, uwzględniając zarówno tradycję Kościoła, jak i badania historyczno-biblijne.

Czym jest Biblia – definicja i struktura

Biblia to zbiór ksiąg świętych, uznawanych przez chrześcijan za natchnione przez Boga. Dzieli się na dwie główne części: Stary Testament (pisany głównie w języku hebrajskim i częściowo aramejskim) oraz Nowy Testament (pisany w języku greckim). W skład Biblii katolickiej wchodzi 46 ksiąg Starego Testamentu i 27 Nowego Testamentu.

Według nauczania Kościoła, autorstwo Biblii ma dwojaki charakter: Boski i ludzki. Jak czytamy w konstytucji dogmatycznej o Objawieniu Bożym „Dei Verbum”:

> „Kościół mocno i stanowczo utrzymuje, że księgi Starego i Nowego Testamentu, z całą ich częścią, uważane są za święte i kanoniczne dlatego, że napisane pod natchnieniem Ducha Świętego mają Boga za autora, a jako takie zostały Kościołowi przekazane” (Sobór Watykański II, DV 11).

Nie chodzi więc tylko o to, kto fizycznie spisał daną księgę, ale także o to, że autorzy ci działali jako narzędzia w ręku Boga.

Kto napisał Biblię? Autorzy Starego Testamentu

Tradycja żydowska i chrześcijańska przypisuje autorstwo ksiąg Starego Testamentu określonym postaciom, często wybitnym przywódcom duchowym i prorokom. Jednak warto zaznaczyć, że nie każda księga ma jednego autora – wiele z nich to dzieła zbiorowe i powstawały przez długi czas.

Księgi Mojżeszowe (Pięcioksiąg)

Pierwsze pięć ksiąg Biblii, znane jako Pięcioksiąg, czyli Tora, są tradycyjnie przypisywane Mojżeszowi. To on miał otrzymać Prawo Boże na górze Synaj i zapisać wydarzenia związane z wyjściem Izraela z Egiptu.

Choć niektórzy bibliści – zwłaszcza od czasów Oświecenia – wskazują na złożoną strukturę i źródła tych ksiąg (hipoteza dokumentarna: J, E, D, P), Kościół nie odrzuca tradycji mówiącej o Mojżeszu jako o głównym autorze, działającym pod natchnieniem Bożym.

Księgi historyczne

Księgi takie jak Jozuego, Sędziów, Samuela czy Królewskie są opowieściami o dziejach Izraela po wejściu do Ziemi Obiecanej. Ich autorstwo jest trudne do ustalenia, ale wielu badaczy uważa, że za ich redakcją stała tzw. szkoła deuteronomiczna – środowisko kapłanów, którzy na nowo interpretowali historię narodu wybranego w kontekście niewoli babilońskiej.

Księgi mądrościowe i psalmy

Księga Psalmów zawiera 150 hymnów modlitewnych. Najwięcej z nich (73) przypisywanych jest królowi Dawidowi. Inni autorzy to Asaf, Synowie Koracha czy Salomon.

Z kolei Księga Przysłów, Mądrości czy Koheleta tradycyjnie wiązane są właśnie z Salomonem – „mędrcem nad mędrcami”.

Prorocy

Autorzy ksiąg prorockich to osoby historyczne, działające między VIII a V w. przed Chrystusem. Należą do nich np. Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel, Daniel, a także tzw. prorocy mniejsi, jak Ozeasz, Amos czy Malachiasz.

Ks. Marek Bieliński komentuje: „Choć sygnały dotyczące życia proroków bywają bardzo zwięzłe, ich pisma mają ogromny wpływ na duchowość zarówno judaizmu, jak i chrześcijaństwa. W prorokach Bóg przemawia nie tylko do Izraela, ale do sumienia każdego człowieka”.

Autorzy Nowego Testamentu

Nowy Testament powstał w znacznie krótszym okresie niż Stary – w ciągu mniej więcej 50 lat I wieku. Składa się z Ewangelii, Dziejów Apostolskich, Listów i Apokalipsy św. Jana.

Cztery Ewangelie

Tradycyjne przypisanie autorstwa wygląda następująco:

| Ewangelia | Autor | Tożsamość/tradycja |
|———-|——-|———————|
| Mateusza | Mateusz | Celnik, Apostoł Jezusa |
| Marka | Marek | Uczeń Piotra, towarzysz Pawła |
| Łukasza | Łukasz | Lekarz, towarzysz Pawła, autor także Dziejów Apostolskich |
| Jana | Jan | Apostoł umiłowany, świadek ukrzyżowania |

Ewangelie nie są biografiami sensu stricto – to teologiczne świadectwa wspólnot, przekazujące życie, naukę, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa.

Ks. Tomasz Kruczek zauważa: „Choć stylistyka i język Ewangelii różnią się, ich rdzeniem jest jedna Prawda – Jezus jako Zbawiciel świata. Czworo ewangelistów to cztery spojrzenia, ale jedno źródło natchnienia”.

Listy św. Pawła

Święty Paweł, pierwotnie prześladowca chrześcijan, po nawróceniu stał się jednym z największych gorliwców misyjnych. Przypisuje mu się 13 listów, z których 7 uznaje się powszechnie za jego autentyczne pisma (np. List do Rzymian, 1 i 2 do Koryntian, List do Galatów), a pozostałe za dzieła napisane przez jego uczniów w jego duchu.

Pozostałe listy nowotestamentalne

Autorem Listu Jakuba był prawdopodobnie tzw. „brat Pański”, czyli bliski krewny Jezusa. Listy św. Piotra czy Judy przypisuje się odpowiednio apostołowi Piotrowi i Judzie (Tadeuszowi?). Trzy Listy św. Jana miały tego samego autora co Ewangelia Jana.

Apokalipsa świętego Jana

Ostatnia księga Biblii, Apokalipsa, to dzieło o charakterze głęboko symbolicznym, napisane w czasie prześladowań chrześcijan. Tradycja łączy jej autorstwo z Janem Apostołem, przebywającym na wyspie Patmos.

Biblia jako księga ludzka i Boska

Każdy z autorów biblijnych pisał w konkretnym kontekście historycznym, społecznym, kulturowym. Jednak według wiary Kościoła ich słowa nie są jedynie ludzką refleksją – zostały opromienione natchnieniem Ducha Świętego.

Katechizm Kościoła Katolickiego uczy:

> „Do spisania świętych ksiąg wybrał Bóg ludzi, posługując się nimi w tym dziele, którzy używając swoich zdolności i sił, działali jako prawdziwi autorzy, przekazując na piśmie wszystko i tylko to, co chciał Bóg” (KKK 106).

Zakończenie – refleksja nad pytaniem: kto napisał Biblię?

Odpowiedź na pytanie: „Kto napisał Biblię?” jest złożona. Byli to Mojżesz, Dawid, Izajasz, Mateusz, Paweł, Jan i wielu innych – ludzie konkretni, obdarzeni talentami, wrażliwością duchową, ale to Bóg jest pierwszym i najważniejszym Autorem Pisma Świętego.

W swojej złożoności i różnorodności Biblia pozostaje jedną, świętą księgą, która prowadzi nas do żywej relacji z Bogiem. To więcej niż dzieło literackie – to słowo żywe i skuteczne (por. Hbr 4,12), obecne w liturgii, modlitwie, nauczaniu Kościoła i codziennym życiu wiernych.

Ks. Marek Bieliński stwierdza: „Nie wystarczy wiedzieć, kto napisał Biblię. Trzeba zapytać: co Bóg przez danego autora mówi dziś do mnie?”

Czytając Pismo Święte z wiarą i szacunkiem, otwieramy się na działanie Tego, który „przez proroków niegdyś przemawiał, a w tych ostatecznych czasach przemówił do nas przez Syna” (Hbr 1,1-2).